Tavas merkez ve bağlı yerleşim yerleri adlarının kaynağı konusunda çeşitli rivayetler mevcuttur. Evliya Çelebi´ nin ilçeye geldiği, seyahat namasinin 9. cildindeki´´Menteşe Sancağı´nı´´ iyice dolaşıp temaşa ettim.Osmanlı ülkesinde böyle verimli sancak yoktur. Kazaları mamur, köyleri sıktır. Kazaları şunlardır: Evvala taht kavgası Muğla,Ula,yereksiyi,Gereme,Karaova,Çıravala,Yenikarabağlar,Milas, Mandalyat,Mazin, Bozöyük,Müsevli,´´DAVAZ´´, Geremez,üzümlü, Avredos,Döver,Eşen,Mekri, Purnaz... şeklindeki ifadelerinden anlaşılmaktadır.

   İlçenin ilk adı´´YARENGÜME´´dir. Selçuklular döneminde yöreye gelen ilk türk boyları bu yerin ormanlık ve avlanmaya elverişli olmasından birbirlerini seven ve sayan arkadaşların avlandıkları yer anlamına gelen ´´YARENGÜME´´ adını vermişlerdir. Yaren sözcüğü Türkçemizde arkadaş, dost ve can yoldaşı, güme sözcüğü de avcılar tarafındna keklik, ördek gibi kuşların avlanması için tertiplenen tuzak yeri anlamındadır. İlçe kurulmadan evvel yerinin çok ağaçlık sulak olduğu ve bol miktarda av hayvanının bulunduğu rivayet edilmektedir. İlçe olmadan evvel idari merkezi şimdiki Hırka köyüdür. Hırka halkı veya diğer yerleşim birimlerindeki halk ve avcıları ´´Haydi yarenler Güme Avına Gidelim´´ diye gelip bu bölgede avlanırlarmış.Daha  sonraları yerleşime açılmasıyla bu adla anılmıştır. Tavas (DAVAZ) adının verilmesiyle ilgili olarak çeşitli rivayetler vardır. Evliya Çelebi´ye göre Menteşe bey oğullarından Mirza bey ferhederken Kale´de adem az buyurmuşlar. Bu sözden galat olarak Türkler arasında Davaz olmuştur.  Türklerin (Oğuzların) Orta Asya´dan göçleri sırsında Horasa´nın Toy kasabasından gelenler Tavas´ın bugünkü horasanlı köyüne (Merkepli köy) yerleşmişlerdir. Bunlara Tos´dan geldikleri için Toslular denilmiştir. Toslular deyimi zaman içinde ses değişimine uğrayarak Tavaslılar şekline dönüştüğü Tavas isminin ikinci varsayımıdır. Diğer bir söylentiye göre Romalılar zamanında Kale´de kurulan ´´Tubea´´ (Tebae) krallığının ´´Devuyas´´(Dövünyas´´ adındaki kralın ismine atfen bu yöreye bu ad verilmiştir. Zaman içerisinde ve yöresel şive özellikleriyle bu sözcük sonraları Davaz şeklinde söylenir olmuştur. Ancak ´´Z´´ sesinin türeme hadisesi anlaşılamamaktadır. ´´Tavas´´ adının ´´Tav=Dağ,Tepe) kelimesi ile ilgisi olduğu düşünülebilir. 19. yüzyıl sonlarındaki Aydın vilayeti salnamelerinden çıkan neticeye göre kazanın adının ´´Taba´´ veya ´´Tabac´´ dan gelmesi ihtimali üzerinde durulur.Aynı salnamelerde Tavas kaza adı olarak zikredilirken kaza merkezi olarak ´´Yarengüme´´ denilir. Yine 20.yüzyıl başlarında salname_i vilayeti Aydın´da Tavas namıdiğer Yarengüme´nin eski isminin ´´Taba´´ olduğu rivayeti mevcuttur. Bir rivayete görede büyük İskender Asya seferine çıktığında bugünkü yerleşim merkezinde mola vermiş, bu mola sırasında askerler arasında meçhul bir sari hastalık türemiş ve pek çok ordu mensubu ölmüş. Bunun üzerine İskender askerlerini acale toplamış ve buraları göstererek kendi dillerinde lanet olsun manasına gelen ´´Tavas´´ diyerek hızla bu bölgeden ayrılmış.Ayrıca Tavas isminin Anadolu´da başka bazı yerleşim birimlerinde de tarih içinde kullanıldığı görülmektedir. Solakzade tarihinde sultan 1.Murat´ın Rumeli  fetihlerinden bahsedilirken Niğbolu ve Tavas´lı şehirlerinin fethinden bahsedilmektedir. Yine Bozok,Maraş,Malatya sancakları hususunda bilgiler verilirken ´Davas,Davaslı cemati´´ nden bahsedildiği görülmektedir. Ayrıca Saruhan ve menteşe sancaklarına bağlı ´´Tavas, Tavaslı´´ cemaatinden bahsedilmektedir.

Kaynak:Şükrü Takım