HERACLEA SALBASE

Tavas ilçesi Vakıf Köyü bitişiğinde kalıntıları bulunmaktadır. Aphrodisias(Geyre) le çağdaş bir kenttir. Muhtemelen Hellenistik dönemde kurulmuş olmalıdır. Apollonia ile Aphrodisias antik kentleri arasındaki yol güzergahı üzerindedir. Adına sikke bastırılmıştır. Muhtemelen M.S. 5.yüzyıldan sonra diğer tüm antik kentler gibi kentin çevresi sur duvarları ile çevrilmiştir. Kalıntıları yer yer yüzeyde görmek mümkündür. Sur duvarları ile Vakıf Köyü arasında doğu/batı istikametinde uzanan oldukça tahrip edilmiş stadyum kalıntıları bulunmaktadır. Kentin en parlak çağı Roma dönemindedir. Bizans döneminde sehir nüfusu oldukça azalmıştır. Malazgirt meydan savaşından sonra Türklerin eline geçmiştir. Türklerin yöreye geldiği zaman küçük bir köy haline gelmiştir. Halen yıkıntıların yanında Vakıf Köyü bulunmaktadır. Tavas´ 9 km. uzaklıktadır.  Bugün tamamen izi silinmek üzere bulunan bu eski çağın antik şehrin depremden bu hale geldiği tahmin ediliyor.  

APOLLONİA

Bu antik eski çağ şehri de Tavas ilçe sınırları içinde olup Medet köyü yakınlarındadır. Bu gün bu şehirde kaybolmayan su kemerleri,şehir kalesi ve yerleşim yerine ait izlere raslanmaktadır.Apollonia batıda Tabae  yolu ile Karya´ya Tavas yolu ile Frigya Aphrodisias yolu ile Likya bölgesine açılır. Apollonia kentinin kuruluşu bilinmemekle birlikte höyük yerleşimi eski tunç çağına kadar inmektedir. Adına Hellenistik çağdan aldığı, Roma döneminde en geniş yerleşim sahasına sahip olduğu yüzeydeki kalıntılardan anlaşılmaktadır. Höyük tepesinin güneyinde yer alan kayalık alan üzerinde Apollonia  antik kentinin Nekropolü bulunmaktadır. Kayalara oyulmuş sanduka tipi mezarlar ile pişmiş topraktan yapılmış tuğla mezarlar ve küp mezarlar olmak üzere üç çeşit gömü şekli vardır.Köy içinde bulunan caminin temelleri Apollon mabedinin temelleri üzerine yapılmıştır.Kesme blok taşlardan yapılmış olan güney duvarı temelleri yüzeyde görülebilmektedir.

HERACLEA HİERON

Eski çağ eserlerinden ve daha çok Roma tarzında olan bu şehir kalıntısı Kızılcabölük kasabası 2 km kuzey doğusunda yer almakta olup, tapınak yeri ve bazı kısımları haricindeki yerler tamamen yıkık durumdadır. Kuzey güney doğrultusunda uzanan höyük tepesi üzerinde yer alan kalıntılar büyük boyutlu taşlar üzerinde olup, Roma döneminde yaşamış önemli bir kişiye ait anıtsal bir mezar yapısına ait  kabartmalardır.Kabartmaların konuları Artemis Apollon Heracles Dionysos menadlar Nehir tanrısı Tmolos Pan vb. dir. Uslup olarak Roma dönemine aittirler. Müze müdürlüğü tarafından 1994-95-96 yıllarında kazı yapılarak düzenleme çalışmaları yapılmıştır.Kabartmalar tel örgü içine alınmış,ışıklandırması gerçekleştirilmiştir.

SEBASTAPOLİS

Tavas İlçesinin 19 km güneyinde bulunan Kızılca Kasabası´nın iki km doğusunda yer almaktadır.Anıtsal yapıların ve antik kent dokusunun bulunduğu yerler erozyon sebebiyle örtülmüş ve tarım arazileri haline gelmiştir. Yüzeydeki izler Roma ve Bizans karakteri göstermekte Aphrodisias Heraclea Salbace Apollonia ile çağdaştır. Muhtemelen kent ortasında olduğu kabul edilen höyük tepesi kentin Akropoludür. Eski tunç yerleşimi olduğu tahmin edilen höyük tepesi üzerinde duvar kalıntısı yer almaktadır.Höyük tepesinin yaklaşık 250-300 metre kuzeyinde 60X150 metre ebatında tarım yapılarak tahrip edilmiş yüzeyde bir kaç basamağı görülen stadion bulunmaktadır. Kentin doğusunda Akropolden  1,5 km mesafedeki yolun iki tarafından lahit ve podyumlar yer almaktadır.Lahitler Roma devri karakterinde olup Aphrodisias tipi tabir edilen lahitlerdendir.

BARZA

Tavas´a bağlı Yorga köyü sınırları içerisinde bulunan bu şehir kalıntısı da Roma devrine aittir.Yıkık durumdadır.1945 yıllarında bir Alman bilim adamı incelemiş ve büyük yerleşim yeri olduğunu saptamıştır.  

ALTINOVA (Tilkilli) HÖYÜĞÜ

Tilkilli höyüğü yeni adı Altınova olan köyün güneyinde köy mezarlığının içindedir.Bu höyükten çok az eser kalmıştır.

    SU KEMERLERİ

Tavas ovasının batısında derin bir vadiden akan Yeni dere çayı,ovamızdaki Solmaz çayı,Kırkpınar çayı ve Medet,Garipköy ve Ulukent´ten gelen su kaynakları ile beslenir.Yeni dere çayından,eski çağlarda ilçemize komşu yerde kurulan Afrodisias ( Geyre ) ovasını sulamak için o çağlarda yer altından su kemerleri ile adı geçen ovaya su akıtılmıştır. Bu su kemeri Tavas´a bağlı Yahşiler köyünün Kızılköy mahallesi Yeni Değirmen mevkiinden Yeni dere çayı setlenerek yapılmış ve kemer bugün hala sağlam,bazı yerleri çökük olmasına rağmen ayakta durmaktadır.Bu kemerin yer altı uzunluğu 14 km ye yakındır.

KEÇELİLER HÖYÜĞÜ

 Tavas ilçesi Keçeliler köyü sınırları içinde Tavas Kale  karayolunun 600 metre kuzeyinde yüksekliği 7-8 metre bulan basık bir tepe görünümündedir.Höyük Prehistorik dönemlerde kullanılan yerleşim alanlarındandır.

 BADEM BELENİ TÜMÜLÜSÜ

 Tavas İlçesi Hırka Köyü´nün Badem Beleni (kayadibi) yöresinde bulunmaktadır. Yığma tepe şeklinde olan tümülüs Frig geleneğinin devamıdır.

TAVAS SOFULAR KÖYÜ  CAMİİ

Cami tek mekanlı,ahşap bir yapıdır. Altı sütun üzerine oluşturulan bir son cemaat yeri mevcuttur. 31.10.1946 yılında bitirilerek hizmete açılan caminin içinde mihrap duvarı hariç, camiyi çevreleyen ahşaptan kadınlar mahfili bulunmaktadır. Ahşap tavanda, ortada aynalı ve içi içe geçen yıldız motifli tavan göbeği yer almaktadır. Duvarlarda eski yazı rozetler, mihrapta ise perde motifi yer almaktadır.

OVACIK KÖYÜ  ÇARŞI CAMİİ

Tavas ilçesi, orta mahalle,basmacılar sokakta bulunan  Himmet oğlu Hacı Hasan Vakfı adına kayıtlı çarşı camii, kareye yakın dikdörtgen planlı,içten ahşap tavan, dıştan kiremitle kaplı beşik çatı ile örtülüdür. Caminin kuzeyinde iki katlı ahşap son cemaat yeri ve kuzey batı köşede kare kaideli köşede silindirik gövdeli taş malzeme örgülü minarenin kapısı üzerinde H.1227 (M.1860) tarihli üç satırlık kitabesi bulunmaktadır.

Kaynak:Şükrü Takım